Open Monumentendag in de Voorkempen nu zondag 10/9

Honderden erfgoedsites in heel Vlaanderen stellen gratis hun deuren open tijdens Open Monumentendag. Die dag kan je op ontdekking in kastelen, kerken, molens, hoeves, forten en landschappelijk erfgoed.

Het Europese thema dit jaar is: Met hart en ziel! Ontdek het gebundelde programma in de Voorkempen. 

‘Met hart en ziel’ toont de mensen, verhalen en tradities die mee de ziel van een plek bepalen. Het gaat om gedreven mensen, zoals Ward ‘Nonkel Warre’ Smets met het bekende poppentheater in Brasschaat of alle organisaties rond de nieuwe Valentinadreef die samenwerken aan de Valentinafeesten in Ranst.

Het gaat ook om mensen samenbrengen zoals aan een ontmoetingsplek als de Mickhoeve in Brasschaat of voor een fietstocht door de wijk Hoogboom in Kapellen.

Blik terug op het verleden met ‘Dorpspastoors in Sint-Lenaarts’, Brecht en ‘Verhalen van Fort 2 tijdens WOII in Wommelgem. Volg een rondleiding aan de tuin van kasteeldomein Doggenhout in Ranst en aan Fort Oelegem of bezoek de Stenen Molen in Oelegem.

Legendarische steenweg tussen Antwerpen en de Kempen

Een gesprek tussen een heemkundige uit Schilde met een heemkundige uit Wijnegem over de geschiedenis van de Turnhoutsebaan, leidde ertoe dat in Schilde het idee ontstond om met alle gemeentes rond de Turnhoutsebaan – Antwerpsesteenweg samen te werken. Al snel bleek dat de baan veel inspiratie biedt. Onder de noemer “De weg banen tussen Antwerpen en Turnhout” bundelden Stad Antwerpen, Erfgoed Noorderkempen en Erfgoed Voorkempen alle activiteiten uit stad Antwerpen (de districten Borgerhout en Deurne), de Voorkempen (gemeenten Wijnegem, Schilde, Zoersel en Malle) en de Noorderkempen (gemeenten Beerse, Vosselaar en stad Turnhout). Je vindt het programma in een brochure en op een online kaart met extra weetjes, fietsknooppunten en bushaltes.

Reis op Open Monumentendag van Antwerpen tot Turnhout, onderweg kom je onder meer langs De Roma, het VolXmuseum en het Rivierenhof. Wandel langs ‘Verborgen parels’ in Wijnegem, ontmoet landmeter Pieter Stijnen in Schilde en bezoek de tentoonstelling over de steenweg in Sint-Antonius Zoersel. Ga verder langs de molenaars van de Scherpenbergmolen, plaats een danspasje aan Kasteel de Renesse en beklim de beroemde Tornadotoren in Malle. Verderop kan je in Beerse alles ontdekken over de bekende baancafés en dancings langs de baan, rust even uit in het Mariapark in Wonderlijk Vosselaar en sluit af bij het bruisend eindstation Turnhout met een wandeling aan de hand van historische foto’s.

“Veel medewerkers en vrijwilligers zetten zich met hart en ziel in voor Open Monumentendag. Dat zie je ook in de samenwerking rond de Turnhoutsebaan - Antwerpsesteenweg, erfgoed weet te verbinden over de gemeentegrenzen heen en ook doorheen de tijd, want verhalen uit het verleden worden doorgegeven voor de toekomst”, aldus Leen Dierckx van Erfgoed Voorkempen.

“De Turnhoutsebaan mag in Wijnegem gerust de verkeersader van de gemeente genoemd worden, ze snijdt immers het hele grondgebied van west naar oost in twee en de functie van hoofdweg wordt nog duidelijker door de vele zijstraten die erop uitkomen ”, aldus Vik Werrebroeck, voorzitter heemkundige kring Jan Vleminck Wijnegem.

“In ons periodiek tijdschrift ‘SCILLA’ is de naam van Pieter Stijnen al zoveel keren aangehaald, maar tot voor enkele jaren wisten wij vrij weinig over deze persoon en zijn omgeving. Wij nemen deze Open Monumentendag te baat om Stijnen beter te leren kennen ”, vertelt Jan Hanssen van heemkundige kring Scilla.

“Er wordt weleens aangenomen dat de geschiedenis gemaakt wordt door mannen, maar een belangrijk persoon voor de geschiedenis van het dorp Schilde was nu wel een vrouw, Johanna de Pret. Zij nam het initiatief voor het kasseien en rechttrekken van oude aarden weg van Deurne tot Ploeg-Halle en was de belangrijkste geldschieter voor de financiering van dit traject dat wij vandaag als onze Turnhoutsebaan kennen ”, aldus Patrick Anthoni, voorzitter heemkundige kring Scilla.

“De richting die de steenweg vanuit Ploeg-Halle moest krijgen was niet eenvoudig. De Paters van de Sint-Bernardsabdij wensten een project via Schriekbos, Zoersel, Salphen over Vlimmeren naar Turnhout. Zij moesten echter de duimen leggen voor het bestuur van Westmalle dat zware inspanningen leverde op politiek vlak om gerechtelijk hun project over West- en Oostmalle binnen te halen ”, verduidelijkt Jan Denissen, voorzitter heemkundige kring Zoersel. 

“De aanleg van het laatste stuk tussen Oostmalle en Turnhout had destijds heel wat voeten in de aarde. Het arrondissement Turnhout was alleen bereikbaar via zandige, kronkelende wegen. Heel wat hindernissen moesten ontweken worden: opgehoopte zandduinen, vennen, moerassen en bossen. In 1817 schreef de onder-prefect in een brief naar de gemeenten dat de aanleg van de weg “de 100.000 inwoners zou onttrekken aan de vergetelheid waarin de ligging van hun streek hen had gedompeld .” ”, vertelt Sarah Lauwers van Erfgoed Noorderkempen.

Over Erfgoed Voorkempen

Erfgoed Voorkempen is een erfgoedcel, en IOED (Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst) en het erfgoedteam van Regionaal Landschap de Voorkempen. De vereniging wordt gesteund door Vlaanderen, Provincie Antwerpen en de gemeenten Brasschaat, Brecht, Essen, Kalmthout, Kapellen, Malle, Ranst, Schilde, Schoten, Wijnegem, Wommelgem, Wuustwezel, Zandhoven en Zoersel.